چه موانعی در شخص یادگیرنده ایجاد مقاومت میکنند،یادگیری موثر با چه روشهایی امکان پذیر است؟روشهای ا�

چه موانعی در شخص یادگیرنده ایجاد مقاومت میکنند،یادگیری موثر با چه روشهایی امکان پذیر است؟روشهای ارزیابی کلاس درس توسط معلمان

تعریف یادگیری

به نظر شما وقتی کودک 6ساله ای پس از چند روز مدرسه رفتن وملاقات بامعلمش که بااو برخورد محبت آمیزی داشته ،به مدرسه علاقمند می شود وصبحها پیش از موعد مقرر به مدرسه می رودوبه مادرش می گوید (وقتی بزرگ شدم می خواهم معلم شوم )چه اتفاقی افتاده است؟

یا وقتی نوجوان 12 ساله ای با استفاده از آزمایشگاه زبان ،لغات ومفاهیم جدیدی را در یک زبان بیگانه فرا می گیرد وازپیشرفت خود راضی است چه حادثه ای رخ داده است؟

این مثالها بیانگر نوعی ازانواع مختلف یادگیری در مدرسه است ولی یادگیری تنها در محیط مدرسه صورت نمی گیردوشامل تمام مهارتها ،دانشها ومعلوماتی است که انسان درطول زندگی خود کسب می کند.

اگرچه روانشناسان تربیتی ومتخصصان تعلیم وتربیت به این مسئله اعتراف می کنند ،اما معمولا"به بررسی آن نوع یادگیری که در مدرسه به وقوع می پسوندد بیشتر علاقه نشان می دهند.

اکثر مردم وبسیاری از معلمان یادگیری را (کسب اطلاعات ،معلومات ویا مهارتهای خاصی می دانند.عده ای از مربیان آن را (انتقال مفاهیم علمی از فردی به فرد دیگر) تصور می کنند چنین برداشتهایی از یادگیری ،ذهن شاگرد به منزله ی انبار یا مخزنی خالی تصور می شود که باید به وسیله ی معلم پر شوددراین فرایند معلم نقش اساسی داردوشاگرد چندان فعالیتی از خود بروز نمی دهد.

روش حفظ وتکرار موجب یادگیری معنی دار نمی شودومطالب برای دانش آموز نامفهوم می ماندزیرا ارتباط وتناسبی با تجارب زندگی واقعی او ندارد.

 تعریف یادگیری از نظرروان شناسان:یادگیری عبارت است از فرایند تغییرات نسبتا" پایدار دررفتار بالقوه فرد ،براثر تجربه .

فرایند بروقایع وروابط پویا ،جاری وپیوسته درحال تغییر اطلاق می شودویکی از مشخصات بارز آن حرکت وپویایی آن است که براثر تعامل اجزاء ومتغیرهای موجود درآن صورت می گیرد. یادگیری نیز یک فرایند است ؛چون براثر تعامل دائم فرد با محیط ،همیشه ودرهمه جا بطر پیوسته صورت می گیرد.

یادگیری تغییر دررفتاراست تغییری که به تدریج صورت می گیرد ونسبتا"ثابت وپایدار است.یادگیری در اثر تمرین یا تجربه صورت می گیرداین ویژگی منابع تغییر مانند بیماری ورشدرا شامل نمی شود.

یادگیری یک تغییر نسبتا" دائمی می باشد ورفتار موردی وتصادفی به هیچ وجه یادگیری گفته نمی شود. مثل یادگیری دوچرخه سواری.

کاربرد عبارت بالقوه دلیل برتفاوت بین مفهوم یادگیری وعملکرد است.یادگیری قابل مشاهده اندازه گیری نیست.اما عملکرد چرا چون مقداری از تغییرات یادگیری به علت به وجودآمدن شرایط مساعدبه رفتار بالفعل تبدیل می شود.

عوامل موثر در یادگیری

1.آمادگی
2.انگیزه وهدف

3.تجارب گذشته ی فرد

4.شرایط ومحیط آموزشی

5.رابطه ی کل با جزء

6.روش تدریس معلم

7.تمرین وتکرار

آمادگی :شاگرد باید از نظر روحی وجسمی عقلی وعاطفی رشد کافی کرده باشدتا بتواند به خوبی یادبگیردویادگیری زمانی برای او مفید است که از هرنظر آمادگی داشته باشددر غیر این صورت یادگیری برای او خسته کننده است.آمادگی افراد در زمینه های مختلف متفاوت است ممکن است فرد از نظر عقلی آماده باشد اما از نظر عاطفی نسبت به امر مورد نظر فاقد احساس مطبوع باشد؛مثل ترس از معلم، دلهره ،اضطراب وپریشانی فکر یادگیری رادر زمینه ی مورد نظر مختل میکند.هرچه فرد آمادگی بیشتری داشته باشد برای انجام دادن رفتار به محرک کمتری نیاز دارد؛مثلا"خنداندن یک انسان خوشحال بسیا رساده تر از خنداندن یک شخص غمگین است.پس تدریس وفعالیت معلم زمانی بیشترین تاثیررا دریادگیری دارد که شاگرد آمادگی لازم را از هر جهت داشته باشد.

انگیزه : یادگیری معلول انگیزه های متفاوتی است.از مهمترین آنها میل ورغبت شاگرد به آموختن است که باعث می شود اورا به فعالیت وادارد.عامل دیگر انگیزه هدف است که به انسان جهت می دهد اگر انسان هدف قابل وصولی داشته باشداورا به خواستن وطلب کردن وادار می کندونیروی لازم یرای فعالیت را به او می دهدوسبب پیدایش اراده در او می شود.

تجربه به ما نشان داده که شاگردان معمولا"بادرس درگیر نمی شوندواجتناب می کنندچرا؟
مهمترین عامل نداشتن انگیزه است .انگیزه ی درونی پایدارتر از انگیزه ی بیرونی است.ماننداحساس رضایت.زمانی که انگیزه درونی کمرنگ شده بایداز انگیزه بیرونی استفاده کرد.

مواردی که باعث به وجودآوردن انگیزه در دانش آموزان می شود.

1.فهمیدن مطلب ولذت بردن از آموختن

2.استفاده بهینه از فضا برای جلب نظر شاگردان

3.سازماندهی مطالب واستفاده از فنون متنوع تدریس

4.تداوم یادگیری درگرو تدریس مطالب با ارزش

تجارب گذشته ی فرد:تجربه ها وآموخته های گذشته ی شاگرد (ساخت شناختی اوراتشکیل می دهند.آمادگی شاگرد تاحدودی تحت تاثبر تجارب گذشته ی اوست.فرد وقتی مفهومی را واقعا" می آموزد که پایه وریشه درتجارب گذشته اش داشته باشد اگر این ارتباط برقرار نشود یادگیری به معنای خاص خود صورت نخواهد گرفتبنابراین معلم باید فعالیتهای آموزشی خودرا براساس تجارب گذشته ی شاگردان ومتناسب با ساخت شناختی طراحی واجرا کندتوجه به این امر اساسی موفقیت در کارهای تربیتی است.

محیط یادگیری:هرچه محیط از نظر فیزیکی مثل نور ،هوا ،تجهیزات وامکانات آموزشی بهتر باشد یادگیری بهتر صورت می گیرد.

محیط عاطفی نیز د ریادگیری بسیار موثراست مثل رابطه بین معلم وشاگرد، رابطه شاگردان باهم،رابطه والدین ونگرش والدین ومربیان درزمینه ی تربیت کودکان .

روش تدریس معلم:اگر معلم یادگیری را فقط کسب معلومات بداند واز روشهای غیرفعال استفاده کند .مطالب را طوطی وار از دانش آموز بخواهد با اصول یادگیری آشنا نباشدمسلم است که در تقویت کنجکاوی وپرورش استعداد وتفکر علمی شاگردان موفقیتی بدست نخواهدآورداگر معلم خودرا راهنما وایجاد کننده شرایط مطلوب یادگیری بداند به جای انتقال اطلاعات روش کسب تجربه را به شاگردان می آموزدوآنان را در برخورد با مسائل فعالتر خواهد کردوبا چنین روشی ،شاگرد فقط حقایق علمی را یادنکمی گیرد بلکه با روشهای کسب معرفت نیز آشنا می شود.ودر فرایند یادگیری ،ابتکار وخلاقیت خودرا به کار خواهد انداخت.

رابطه ی کل با جزء:طرفداران مکتب گشتالت معتقدند کل ،اجزاء را دریک طرح وزمینه قرار می دهدوارتباط آنهارا روشن می سازد .به نظر ایشان ،اجزاءبه تنهایی معنا ومفهوم ندارندووقتی در یک طرح وزمینه قرار گیرند معنا پیدا می کنند.طرح یا کل قابل انتقال وتعمیم است اما اجزاء این خصوصیت را ندارندمطالعه ی فرایند یادگیری نشان خواهدداد که حرکت از کل به جزء روند یادگیری را بهتر وفهم مطالب را آسانتر می کند.مطالعه از کل به جزء با مشخص کردن روابط جزء با کل باث افزایش قدرت تحلیل در فرا گیران ویادگیری معنی دار می شود.

تمرین وتکرار :تاثیر تمرین در فرایندیادگیری وحیطه های مختلف آن خصوصا"در حیطه روانی –حرکتی انکار ناپذیر است.(کار نیکو کردن از پر کردن است) مانند بازی روی یخ یا رانندگی که فقط درنتیجه تمرین وتکرار یادگرفته می شوند.اما این نکته راباید در نظر گرفت که کیفیت اجرای تمرین ،مقدار وزمان آن نقش بسیار مهمی در تثبیت یا عدم تثبیت رفتاردارد. چنانکه آزمایشهای متعدد نشان داده است که اجرای تمین در زمان غیر متمرکز اثر یادگیری بیشتری نسبت به اجرای تمرین در زکمان متمرکز داردمثلا"شاگرد موضوع مورد یادگیری را در دوتمرین 20 دقیقه ای ،زودتر از یک تمرین 40 دقیقه ای یادمی گیرد.

شرایط تکرار وتمرین:منظم ومرتب .طول دوره های آن مناسب باشد. در شرایط واقعی وطبیعی انجام گیرد. باید بلافاصله از نتیجه تمرین وکارکرد خود مطلع شود.نباید بیش از حد طولانی وخسته کننده باشد.

موانع یادگیری: مقاومت دربرابریادگیری،موانع یادگیری

موانعی هستند که در شخص یادگیرنده ایجاد مقاومت میکنند:
1.مقاومت دربرابر یادگیری به دلیل آموزش دهنده

یاددهنده در وقوع یادگیری نقش موثری دارد.ویژؤگیهای شخصی که مطلوب مانیست از قبیل خدوخواهی مدرس ویا غرور سبب ایجاد مقاومت درشخص یادگیرنده می شود.

کلیشه سازی نوعی مقاومت معمول افراد در برابر یادگیری استمسائل مربوط به نژاد ،جنسیت،سبک زندگی ،فرهنگ از جمله این کلیشه ها می باشند.

موقعیت وجایگاه افراد نیز پدیده ی مقامت دربرابر یادگیری را ایجاد می کندمسائلی مانن سن ،تجربه وسمتاز عوامل مهم این مقاومتها هستند.

2.مقاومت به دلیل محتوای مطالب

مواقعی که محتوای موضوع یادگیری باباورها وعقاید ما درتضاد باشد اگر چه به آن موضوع علاقه داشته باشیم دریادگیری آنها مقاومت می کنیم.

یادگیری که منجر به افزایش میزان کار وتلاش درانجام فرایند می شودکه قبلا"به شیوه های دیگری انجام می گرفته ویا عامل تحقیر شخصیت یادگیرنده می شود.

3. شیوه انتقال مطالب

معمولا"این مقاومت ریشه در تجربه های پیشین شخص دارندوبه علت نامطلوب بودن آنها درشخص ایجاد مقاومت می کند.

مقاومت دیگر در خصوص سبک یادگیری استهر چند سبک یادگیری خودفرد بسیار مهم است ،امانباید موجب محدودیت دربکار گیری سایر سبکها شود.

موانع یادگیری موانعی است که شخص یادگیرنده مستقیما"در مسیر دستیابی به اهداف خاص یادگیری باآنها مواجه می شود.

- کم اهمیت بودن موضوع یادگیری.

- دست نیافتنی بودن هدف یادگیری.

- داشتن استرس دررسیدن به هدف.

- تردید درتوانایی شخص برای رسیدن به موفقیت.

- کاربردی نبودن موضوع یا سهل الوصول نبودن هدف.

- نگرش منفی یادگیرنده به موضوع یادگیری به علت تجربیات قبلی.

- عدم حمایت محیط از موضوع مورد مطالعه.

تفاوت مقاومت با موانع دراین است که مقاومتها نوعا"دراخلاق ورفتار یادگیرنده ظاهر می شوند،اماموانع از محیط هستند ووشخص کنترلی روی آنها ندارددرهر صورت وجود این موانع عامل مهمی برای کاهش انگیزه یادگیری وهمچنین کاهش انرژی یادگیرنده می شوند.

شیوه های برخورد بابرخی خصوصیات شاگردان

1.شاگردانی که اطلاعات زیادی دارند:
• صحبت با انها.
• ارزش قائل شدن برای تجربیات آنها.
• کمک گرفتن ازآنها دردادن درس.
• درگیر کردن آنها بامطالب.
• مورد تایید قراردادن آنها تا ارزش علم وتجربه برای کلاس ملموس شود.
• آنهارا به عنوان مربی گروههای کوچک وکم تجربه قرار دهیم.
2. شاگردانی که فکر می کنند همه چیزرا می دانند:
• انجام فعالیتهای گروهی.
• صحبت کردن باآنها درزنگ تفریح واجازه دادن به آنها تا متوجه شوند اطلاعات غیر مرتبط است.
• تا حد ممکن از اطلاعات به روز آنها استفاده کنیم.
3. شاگردانی که به نظرات خود ودیگران احترام نمی گذارند:
• برنامه هایی طراحی کنید تااعضای گروه همدیگررا بشناسند.
• گروه محور باشید.
• قانونی وضع کنید که به اطلاعات وایده های یکدیگر احترام بگذارید.
• به نقطه نظرات افراد درکلاس احترام گذارید وآنهارا تکمیل کنید.
۴. شاگردانی که با هم صحبت می کنند ومزاحم دیگران می شوند:
• قانونی درکلاس حاکم کنید که درهرزمان فقط یک نفر می تواند حرف بزند.
• بدون اینکه در شاگردان حالت دفاعی ایجاد کنید قبل از ادامه درس چند لحظه سکوت کنید.
• در طول سخنرانی به طرف شاگردان بروید.
• به خاطر داشته باشید هدف شما شرمنده کردن شاگردان نیست بلکه جلوگیری از مزاحمت است.
5.شاگردانی که رفتار خصمانه دارند:
• با انها مخالفت نکنید.
• خونسرد باشید وسعی کنید سخنان خصمانه ی آنهارا به شیوه ای بهتر برگردانید.
• رفتار آنهارانادیده بگیرید وبه دنبال جلب همکاری جمعی نباشید.
۶. شاگردانی که تمایل به مشارکت درکلاس ندارند:
• ازابتدا سعی کنید همه را درگیر کنید.
• به آنهایک وظیفه ی ساده محول کنید.
• بعضی گروه کوچک را دوست دارند آنهارا در گروههای کوچک قرار دهید.
• سعی کنید سوالاتی از اوبپرسید که می تواند جواب دهد.
• به خاطر داشته باشید عدم مشارکت به معنای عدم یادگیری نیستشاید سبک یادگیری آنها این طورباشد.
۷.شاگردانی که در کلاس حضور ذهن ندارند:
• آنها را مخاطب قرارداده وسوال بپرسید.
• از ابزارهای بصری استفاده کنید.
• ازآنهادرخلاصه کردن درس کمک بخواهید.
8. شاگردانی که زیرکانه بحث اصلی درس را به سوی انحراف می کشانند:
• یادآوری کنید که همیشه روی موضوع باید بحث کرد.
• یک چارچوب از درس خود روی تابلو بنویسید تااگر خواستند از بحث خارج شوندبه روند بحث اشاره کنید.
• جعبه ی پیشنهادات را فعال کنید.
• چند دقیقه به آنها گوش دهیدخیلی وقتها خیلی افراد فقط می خواهند شنیده شوند.
9. شاگردانی که حکمفرما هستند:
• علت این تسلط را پیدا کنیددانستن علت در عکس العمل شما تاثیر دارد.
• مستقیما"درگیر نشوید به گروه متوسل شوید.
ویژگی رفتارهای غیر کلامی:
• نه تنها ارزش ارتباطی دارند بلکه عین ارتباط قلمدادمی شوند.
• مبهم ودو پهلو هستند.
نقش رفتارهای غیر کلامی:
• بازگو کننده وموکد رفتارهای کلامی هستند.
• جایگزین رفتارهای کلامی هستند.
• تکمیل کننده وکنترل کننده ی رفتارهای کلامی هستند.
• تکذیب کننده ونقض کننده ی رفتارهای کلامی هستند.
نگاه شاگردان:
• مستقیم :دارا ی مشکل ،دررویا بودن،عدم تمرکز،عدم علاقه وتوجه به موضوع.
• نگاه به بالا سمت راست:ارتباط داده ها با تجربیات نزدیک،تجزیه وتحلیل منطقی موضوع.
• نگاه به بالا سمت چپ:ارتباط داده ها با تجربیات دور،تجزیه وتحلیل هیجانی واحساس.
• نگاه به سمت پایین :نگاه متفکرانه ،تمرکز گراودر عین حال درفکر خاتمه دادن به شرایط موجود.
• نگاه به دور دست:عدم اطمینان وتردید،تداوم درس را می طلبد،اما ترس از درگیر شدن دارد.
• نگاه به سقف:تحلیل گر،شکل دادن به نظرات،ارتباط دادن موضوعات به تجربیات.

ارزیابی کلاس درس

دانش آموزان چقدر یاد می گیرند؟ تدریس معلمان چقدر تاثیر دارد؟

هدف ارزیابی ،بهبود یادگیری شاگردان استوعلت اساسی استفاده از روشهای ارزیابی کلاس درس حساس شدن معلم درامر پیشرفت یادگیری شاگردان         می باشد.معلم می تواند پیشرفت شاگردان را با تفهیم بهتر درس اندازه گیری کند.درحقیقت معیار پیشرفت شاگردان میزان پیشرفت یادگیری درآنهاست.وظیفه ی هر معلم این است که بادردست داشتن این معیار توان تدریس خودرا ارزیابی کند ودربهبود آن بکوشد.

مزایا:
الف) کمک به شاگردان
• میزان توقع یادگیری در دانش آموزان رااندازه گیری میکند.
• توانایی دانش آموزان را در خود ارزیابی افزایش می دهد.
• میزان وکیفیت یادگیری را در شاگردان بالا می برد.
• انگیزه ی لازم را برای یادگیری در درانش آموزان افزایش می دهد.
ب)کمک به معلم
• نشان می دهد که چه مطلبی را با چه مهارتی باید تدریس کرد.
• نحوه اندازه گیری میزان یادگیری فراگیران رامشخص می کند.
• به افزایش یادگیری در شاگردان کمک می کند.

مشخصات ارزیابی کلاس درس

• تمرکز این ارزیابی روی یادگیری است نه تدریس.

• معلم باید سوالهارا طراحی وپاسخهارا تجزیه وتحلیل کند.

• اگرشاگردان به خوبی متوجه شوند که هدف از ارزیابی بالا بردن کیفیت یادگیری است هم مشارکت بیشتری خواهند کردوهم انگیزه ی بیشتری برای یادگیری درآنها به وجود خواهدآمد.

• پیشنهادات باید بدون ذکرنام شاگردان باشدومعلم نباید به این ارزیابیها نمره بدهد.

• معلم باید پس از اینکه ازشاگردان بازخورد گرفت باید نتایج رابا رفتار خود به شاگردان نشان دهد،درغیر این صورت آنها درارزیابی بعدی مشارکت نخواهند کرد.

روشهای ارزیابی کلاس درس

• روش بدست آوردن میزان اطلاع شاگردان در مورد موضوع مورد بحث قبل از شروع درس جدیدبرای این منظور دو سوال تشریحی وچند سوال کوتاه مطرح کنید .سوالات تشریحی را روی تابلو بنویسید واز دانش آموزان بخواهیددرپاسخ سوالها اجملات کوتاه استفاده کننددقت کنید شاگردان بدانند هدف نمره دادن نیست بازخورد را سریع به خوددانش آموز انتقال دهیدتااز میزان دانسته های خود مطلع شوید. 

• روش یادداشت یک دقیقه ای

درآخر درس 2سوال مطرح کنید1. چه مطلب مهمی دراین درس یادگرفته ای؟.2.چه سوال مهمی بی جواب مانده است؟

اگر این ارزشیابی از آموخته های همان روز باشدچنددقیقه آخرکلاس را به این اختصاص دهید.اگر تمرین های منزل باشدچند دقیقه اول کلاس به این کار اختصاص دهیدقبلا" خودتان به این سوال پاسخ دهید که چه مطالب مهمی گفته ایدوچه سوالی امکان دارد ایجاد شود.

• روش خسته کننده ترین قسمت درس

اول مشخص کنید که می خواهید از روش یا روشهای اعمال شده بازخورد بگیریدسپس این سوال را مطرح کنید کدام قسمت درس ویا کدام روش تدریس خسته کننده بودوقت کافی به آنهابدهیدبرگه بدون نام دراختیار شاگردان باشدآنرا جمع آوری کنیدونتیجه رادر کلاس بعدی بگوییدوطبق آن عمل کنید.

• روش خلاصه برداری

خلاصه ای کوتاه از بحث بنویسند،مطلب مهمی که انتظاردارید دانش آموزان یاد گرفته باشند انتخاب کنیدوپیرامون آن سوال را مطرح کنید.